voorgeschiedenis
In 2016 werd ik in contact gebracht met regisseuse Indira Heidemann, via een project van Studio de Bakkerij in Rotterdam. Sindsdien ben ik op projectbasis werkzaam voor Theaterlabor Bielefeld als dramaturge. Deze theatergroep bestaat veertig jaar en werkt binnen het gedachtegoed van Jerzy Grotowski en Eugenio Barba.
Creative Europe
Vorig jaar werd het Theaterlabor opnieuw uitgenodigd om deel te nemen aan een project in het kader van Creative Europe, door de Servische theatergroep Plavo Pozoriste. Het werk van dit gezelschap is nauw verwant aan de praktijk van Theaterlabor, en heeft vaker met hen samengewerkt. Zij nodigden ons uit voor het project JUSTlab; een project met als groot overkoepelend thema; ‘de paradox van gerechtigheid (the paradox of justice)’. Naast Plavo Pozoriste en Theaterlabor wordt samengewerkt met Teatr Zar, een Pools theatergezelschap dat werkt binnen de muren van het Grotowski Institute in Wroclaw.
Thematiek
Iedereen heeft in hun leven een vraagstuk, een verlangen, een probleem dat onopgelost blijft, waar ze een vorm van onrecht bij ervaren. Het verlangen naar de oplossing van dat probleem drijft hen voort in het leven, soms is het het enige waar een mens voor in leven blijft. Tegelijkertijd weten we zeker dat het nooit mogelijk zal zijn dat alle mensen tegelijkertijd een vorm van gerechtigheid zullen ervaren, omdat gerechtigheid voor iedereen iets anders betekent. Daar komt bij dat gerechtigheid voor de één, soms onrecht betekent voor de ander. Dit is wat binnen dit project ‘de paradox van gerechtigheid’ wordt genoemd. De inspiratie voor deze thematiek haalde Plavo Pozoriste, die dit project initieerde, uit het werk van van Dostojevski, en dan met name uit de hoofdstukken ‘Rebellion’ en ‘Grand Inquisitor’ uit De Gebroeders Karamazov.
Werkproces
In mei 2023 ontmoetten de deelnemende gezelschappen elkaar voor het eerst. Doel van deze eerste bijeenkomst was de uitwisseling van werkmethodes van elke afzonderlijke theatergroep. Bovendien gaf elke theatergroep een eigen invulling aan de overkoepelende thematiek van het project. Voor Theaterlabor hebben we ons laten inspireren door ‘Staying with the trouble’ van Donna Haraway, passages uit werk van Hannah Arendt (Über das Böse), en de Alexandertechniek; de methode die Heidemann toepast in de trainingen voor haar spelers. Tijdens deze eerste bijeenkomst gaven Indira Heidemann en ik een workshop, waarin deze onderwerpen aan bod kwamen. Mijn deel van de workshop ging over een stukje van het gedachtegoed van Donna Haraway, waarbij ik naast een inleidende lezing, met name met deze theorie ‘aan de slag’ ging, in de vorm van een schrijfworkshop.
Sinds deze bijeenkomst in Belgrado hebben de gezelschappen elkaar nog twee keer ontmoet; één keer in Bielefeld, de thuisstad van Theaterlabor, en één keer in Wroclaw, bij Teatr Zar in huis. In december ontmoeten de groepen elkaar opnieuw in Belgrado.